wadden zeeklei veen zand themakaart overig contact
vulling Drenthe de IJssel Holland Historische foto's trefwoorden Literatuurlijst, bronvermelding




Literatuurlijst:


Bakker, M. (2015).
  Leeuwarden-Bullepolder - bewoning op het hoogveen in de Midden-IJzertijd.
  Paleo-aktueel, 27, 41-47
Bakker, R.; Bijkerk, W. & Esselink, P. (2013).
  Monitoring van de verkweldering in de Bildtpollen 2009-2013 - Eindrapport. A&W-rapport 1983, PUCCIMAR-rapport 11.
  Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek, Feanwâlden / PUCCIMAR Ecologisch onderzoek & Advies, Vries
Berendsen, H.J.A. (1996).
  1 De vorming van het land - Inleiding in de geologie en de geomorfologie.
  van Gorkum, Assen
Berendsen, H.J.A. (1997).
  3 Landschap in delen.
  van Gorkum, Assen
Berendsen, H.J.A. (1997).
  4 Landschappelijk Nederland.
  van Gorkum, Assen
Berg, H.M. van den (1981).
  De Monumenten van Geschiedenis en Kunst - Deel I : Noordelijk Oostergo, Ferwerderadeel.
  Staatsuitgeverij. 's-Gravenhage
Berg, H.M. van den (1983).
  De Monumenten van Geschiedenis en Kunst - Deel II: Noordelijk Oostergo, De Dongeradelen.
  Staatsuitgeverij. 's-Gravenhage
Berg, H.M. van den (1984).
  De Monumenten van Geschiedenis en Kunst - Deel III: Noordelijk Oostergo, Dantumadeel.
  Staatsuitgeverij. 's-Gravenhage
Berg, H.M. van den (1989).
  De Monumenten van Geschiedenis en Kunst - Deel IV: Noordelijk Oostergo, Kollumerland en Nieuw Kruisland.
  Staatsuitgeverij. 's-Gravenhage
Besteman, H.; Gerrets, L.; Heidinga, J. & de Koning, B. (1999).
  The excavations at Wijnaldum - Reports on Frislia in Roman and Medieval times.
  A.A. Balkema, Rotterdam.
Betten, E. (2014).
  Het boek van de Ee.
  Wijdemeer, Leeuwarden.
Boers, E. (2009).
  De wereld onder de Oldehove - Zoektocht naar het vroegste verleden van Leeuwarden.
  Friese Pers Boekerij, Leeuwarden.
Boers, E. (2014).
  Klaarkamp, middeleeuws klooster bij Rinsumageest - schiere monniken in noordelijk Fryslân.
  Uniepers, Hoorn.
Boersma, B.: Vlas, F. de (2010).
  Woudboerderijtjes - Kleine boeren op de Friese zandgronden.
  Friese Pers Boekerij, Leeuwarden
Breuker, P. (2017).
  Het landschap van de Friese klei 800-1800.
  Wijdemeer, Leeuwarden.
Brinkkemper, O.; Bongers, M.; Jager, M.; Spek, T.; vd Vaart, S. & IJzerman, J. (2009).
  De Mieden - een landschap in de Noordelijke Friese Wouden.
  Mattrijs, Utrecht.

Carmiggelt, A. (2000).
  De Koningsterp van Wijnaldum - de Friese elite in de vroege Middeleeuwen.
  Uniepers, Abcoude.
Cleveringa, J. (2018).
  Slibsedimentatie in de kwelders van de Waddenzee - Bijdrage aan de kwantifivering van sinks voor slib in de Waddenzee i.h.k.v. project KRW Slib.
  Arcadis, Zwolle, ref. 083755930 0.1

Dam, H. van; Arts, G.; Bijkerk, R.; Boonstra, H.; Belgers, D.; & Mertens, A. ().
  Natuurkwaliteit Drentse vennen opnieuw gemeten - bijna een eeuw ecologische veranderingen.
  i.o.v: Provincie Drenthe. Herman van Dam, adviseur Water en Natuur, Amsterdam. Rapport 1010.
  Koeman en Bijkerk bv, Haren. Rapport 2012-076. Alterra, Wageningen. Rapport 2351. 286p.
Dankers, N.; Cremer, J.; Dijkman, E.; Brasseur, S.; Dijkema, K.; Fey, F.; Jong, M. de & Smit, C. (2006).
  Ecologische Atlas Waddenzee.
  Wageningen IMARIS
Dijkema, K.S.; Duin, W.E. van; Dijkman, E.M.; Nicolai, A.; Jongerius, H.; Keegstra, H.; Egmond L. van; Venema, H.J. & Jongsma, J.J. (2011).
  50 jaar monitoring en beheer van de Friese en Groninger kwelderwerken: 1960-2009.
  Wageningen, Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu, WOt-werkdocument 229. 96 blz.; 20 fig.; 8 tab.; 61 ref.; 9 bijl.
Duin, W. van; Dijkema, K. & Bos, D. (2014).
  Cyclisch beheer kwelderwerken Friesland.
  Wageningen IMARES, Den Burg Texel / A&W ecologisch onderzoek, Veenwouden
Duin, W.E.; Esselink, P. & Elschot, K. (2018).
  Vastelandskwelders Waddenzee: dynamiek en diversitei door beheer en inrichting.
  Artemisia-rapport 2018-01, Artemisia-kwelderonderzoek, Den Helder

Es, W.A. van; Sarfatij, H. & Woltering, P.J. (red.) et al. (1988).
  Archeologie in Nederland - De rijkdom van het bodemarchief.
  Meulenhoff Amsterdam - Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB), Amersfoort
Esselink, P.; Bos, D.; Daniels, P.; Duin, W.E. van & Veeneklaas, R.M. (2015).
  van Polder naar Kwelder - tien jaar Kwelderherstel Noarderleech.
  PUCCIMAR rapport, PUCCIMAR Ecologisch Onderzoek & Advies, Vries
  06 A&W rapport 1901, Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek, Feanwâlden.
Esselink, P.; Duin, W.E. & Wielemaker, A. (2019).
  Variatie op de kwelder door beweiding: een handreiking aan natuurbeheerders.
  PUCCIMAR rapport 15. PUCCIMAR Ecologisch Onderzoek en Advies, Vries.

Fokkens, H. (1998).
  Drowned Landscape - The Occupation of the Western Part of the Frisian-Drentian Plateau, 4400 BC - AD 500.
  van Gorkum, Assen

Gans, W. de (1983).
  Fossiele permafrostverschijnselen in Nederland.
  Grondboor & Hamer, 37(6), 175–184.
Gildemacher, K. F. (2007).
  Friese plaatsnamen - Alle steden, dorpen en gehuchten.
  Friese Pers Boekerij, Leeuwarden.
Gildemacher, K. F. (2024).
  Taal van het Friese landschap.
  Noordboek.
Grootjans, A.; Stuyfzand, P.; Everts, H.; Vries, N. de; Kooijman, A.; Oostermeijer, G.; Nijssen, M.; Wouters, B.; Petersen, J. & Shahrudin, R. (2014).
  Ontwikkeling van zoet-zout gradiënten met en zonder dynamisch kustbeheer
  Een onderzoek naar de mogelijkheden van meer natuurlijke ontwikkeling in het kustgebied
.
  KNNV Uitgeverij / KNNV Publishing.

Heslinga, I, & Kampen, H. van (2008).
  259x Drenthe - van Aalden tot Zwinderen.
  Noordboek
Huisman, H. (2019).
  De laatste 4000 jaar van de Weichsel-ijstijd.
  Download van Hunebed Nieuwscafé 9-10-2025

IMARES. (2002).
  Ecologische Atlas Waddenzee.
  IMARES Wageningen.

Jansen, A.; & Grootjans, A. (2019).
  Hoogvenen - landschapsecologie behoud-beheer-herstel.
  Noordboek
Karstkarel, P. (2005).
  419x Friesland - van Slijkenburg tot Moddergat.
  Friese Pers Boekerij, Leeuwarden.
Koops, B. (2020).
  Pingoruďnes in Noord-Nederland - Een studie naar de cultuurhistorische betekenis en het gebruik van pingoruďnes
  in het Gorecht en de Kop van Drenthe in de periode ca. 1900 tot heden.
.
  Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit der Letteren, Kennis centrum Landschap

Langen, G. de & Mol, J. (2016).
  Terpenbouw en dorpsvorming in het Friese kustgebied.
  Vereniging voor Terpenonderzoek.
Langen, G. de; Mol, J.; Noomen, P. & Oldersma, L. (1996).
  Verborgen verleden belicht - Introductie tot het historische en archeologische archief van Friesland.
  Provincie Friesland/Stichting RAAB/Fryske Akademy/Ryksargyf.
Langen, G. de; Nicolay, J. et al. (2015).
  Graven aan de voet van de Achlumer dorpsterp.
  Jaarverslagen Vereniging voor Terpenonderzoek.
Langen, G. de; Nicolay, J. et al. (2023).
  Friese terpen in doorsnede - Landschap, bewoning en exploitatie.
  Jaarverslagen Vereniging voor Terpenonderzoek.
Loeb, R. et al. (2016).
  Verlanding in laagveenpetgaten - Speerpunt voor natuurherstel in laagvenen.
  KNNV Uitgeverij
Löffler, M.A.M. et al. (2008).
  Eilanden natuurlijk - Natuurlijke ontwikkeling en veerkracht op de Waddeneilanden.
  Het Tij Geleerd.
LOLA Landscape Architects. (2014).
  Dijken van Nederland.
  nai010 uitgevers.

Mercuur, T. (red.). (2000).
  De Deelen.
  De Drijvende Dobber, Gersloot
Mol, J.A.; Noomen, P.N.; van der Vaart, J.P.H. (1990).
  Achtkarspelen-Zuid/Eestrum - Een historisch-geografisch onderzoek voor de landinrichting .
  uitg. in opdracht van de Landinrichtingsdienst te Utrecht van het Ministerie van Landbouw en Visserij.
Niekus, M.J.L.Th.; van Beek, J.L.; Buitenhuis, H.; Koopstra, D.G.; de Roller, G.J.; Schelvis, J. & Ufkes, A. (2002).
  Archeologisch onderzoek van een vroegmiddeleeuws terpje bij Sneek, gem. Sneek, Friesland.
  ARC-Publicaties 54, Groningen

Oost, A. & Cleveringa, J. (2017).
  Morfologie Kombergingsgebied Borndiep - KPP 2017 BO03 Waddenzee Kennisontwikkeling morfologie en baggerhoeveelheden.
  Deltares

Pannekoek, A. J. & van Straaten, L. M. J. U. (1992).
  Algemene Geologie.
  Wolters-Noordhof, Groningen.
Pelsmaker, S. (2020).
  Introductie tot de IJzertijd.
  PDF download van het Hunebed Nieuwscafé 4-12-2020
Peters, R. (1995).
  Inheemse Boomsoorten?.
  Nederlands Bosbouw Tijdschrift 1995(67) 119-123

Rijkswaterstaat Noord-Nederland. (2018).
  Slibsedimentatie in de kwelders van de Waddenzee.
  Arcadis Nederland.
Rintjema, S.; Claasen, T.H.L.; Hettema, H.; Hosper, U.G. & Wymenga, E. (2001).
  de Alde Feanen - schets van een laagveenmoeras.
  Friese Pers Boekerij, Leeuwarden

Schaminée, J.H.J.; Westhof, V. et al. (1995).
  De Vegetatie van Nederland - 5 delen.
  OPULUS PRESS, Uppsala / Leiden
Schroor, M. (2000).
  Van Middelzee tot Bildt - Landaanwinning in Fryslân in de Middeleeuwen en de vroegmoderne tijd.
  Uniepers, Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
Schroor, M. (2009).
  Van KEEG en LEEG - Geschiedenis van het Noorderleegs Buitenveld.
  It Fryske Gea, Olterterp.
Schuttenhelm, R. (2017).
  De toekomst van de Waddenzee: een stijgende zeespiegel over een dalende bodem.
  Wetenschappelijke inzichten over zeespiegelstijging, sedimentatie en bodemdaling - en concreet verdrinkingsrisico binnen de 21ste eeuw
.
  De Waddenvereniging, Harlingen
Speelman, H.; Oost, A.; Verweij, H, & Zheng Bing Wang (2009).
  Ontwikkeling van het Waddengebied in tijd en ruimte.
  Waddenacademie.
Spek, T.; Elerie, H.; Bakker, J.P. & Noordhoff, I. (2016).
  Landschapsbiografie van de Drentsche Aa.
  Koninklijke van Gorcum
Stenvert, R, (2000).
  Monumenten in Nederland, Fryslân-Friesland.
  Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist - Waanders Uitgevers, Zwolle

Torremans, K. (2006).
  Wetenschappelijke Paper Pingo's - Fysische geografie.
  Uitgever onbekend

Verschoor, A.J.; Baaijens, G.J.; Everts, F.H.; Grootjans, A.P.; Rooke, W.; Schaaf,S. van der & Vries, N.P.J. de (2003).
  Hoogveenontwikkeling in veentjes en kleinschalige hoogveencomplexen op het Dwingelderveld; een landschapsbenadering
  Deel 2: Landschapsontwikkeling en hydrologie
.
  Expertisecentrum LNV
Vlas, j. de; Mandema, F.; Nolte, S.; van Klink, R. & Esselink, P. (2013).
  Natuurbeheer van kwelders - De invloed van beweiding op de biodiversiteit.
  It Fryske Gea, Olterterp. • Vreeken, A. (2005).
  Veenterpen rond Sneek - Friezen tussen klei en veen in de Romeinse tijd.
  Uniepers, Abcoude.
Vries, S.M.G. de & Jong, J.J. de ().
  Duurzaam rijshout voor instandhouding kwelders: resultaten van een praktijkproef 1995-2000.
  Onderzoek naar een extensiever onderhoud van rijshoutdammen langs kwelders in de Waddenzee
.
  Wageningen, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimt. Alterra-rapport 101. 49 blz. 15 tig.; 12 tab.; 5 ref.
Vos, P.C.; Bazelmans, J.; Weerts, H.J.T.; & van der Meulen, M.J. (red.). (2011).
  Atlas van Nederland in het Holoceen - Landschap en bewoning vanaf de laatste ijstijd tot nu.
  Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam 2012

Walrecht, R. (2018).
  Het oerbos bij Amersfoort.
  KNVWS, Zenit 2018(4) 20-23
Wetterskip Fryslân, (2016).
  Watergebiedsplan Súdwesthoeke-Fryske Marren.
  versie: vastgesteld door het Algemeen Bestuur van Wetterskip Fryslân op 15 december 2015
Wiersma, J. (2013).
  Landschapsontwikkeling en cultuurhistorische waarden langs de middenloop van het Koningsdiep (Zuidoost-Friesland).
  Rijksuniversiteit Groningen, Kenniscentrum Landschap, Groningen.
Wiersma, J. (2013).
  Open Akkercomplexen in Friesland - Een interdisciplinair onderzoek naar de verspreiding, genese en gebruik (1640-1830),
  met een detailstudie van de ikkers van Westergeest
.
  Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit der Letteren, Kennis centrum Landschap
Wiersma, J. (2018).
  Quickscan Cultuurhistorie Peazumerlannen.
  Landschapsbeheer Friesland in opdracht van It Fryske Gea.
Wittenboer, S.van den; Spek, T.; Wiersma, J.; Borsen, O.; van der Meer. F.;(2018).
  Het verhaal van Smallingerland - Landschapsbiografie - Atlas Kernkwaliteiten.
  Rijksuniversiteit Groningen, Kenniscentrum Landschap.
Worst, D. & Zomer, J. (2011).
  Landschapsontwikkeling en cultuurhistorische waarden langs de boven- en middenloop van het Koningsdiep (Zuidoost-Friesland).
  Rijksuniversiteit Groningen, Kenniscentrum Landschap, Groningen.
Worst, D. (2012).
  Agrarische veenontginningen in oostelijk Opsterland (900-1700 AD) - Een interdisciplinair onderzoek naar de natuurlijke landschapsopbouw,
  de nederzettings- en ontginningsgeschiedenis en het agrarisch landgebruik langs de boven- en middenloop van het Koningsdiep
.
  Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit der Letteren, Kennis centrum Landschap




Voor het samenstellen van de kaartjes heb ik gebruikgemaakt van online beschikbaar kaartmateriaal:


Sgroten, Christiaan. (1573).
  Atlas Bruxellensis, Pag: i11.
  Koninklijke Bibliotheek – Brussel: https://uurl.kbr.be/bib/17538007
Schotanus á Sterringa, C. (1664).
  Beschrijvinge van de heerlijckheyt van Frieslandt.
  Schotanus Homepage USA: https://www.schotanus.us/Maps/1664_BSS/thumbs/ETHTML1664.htm
Schotanus á Sterringa, C. & Halma, F. (1718).
  Friese Atlas.
  Tweede aangevulde druk door François Halma.
  Friesland op de Kaart: https://www.frieslandopdekaart.nl/kaarten/categorie/3-Schotanus-Halma-atlas-1718/
Eekhof, W. (1849).
  de Nieuwe Atlas van Friesland.
  Friesland op de Kaart: https://www.frieslandopdekaart.nl/kaarten/categorie/2-Atlas-van-Eekhoff-1849-1859/
Topo tijdreis, topografie (1800 - heden).
  https://www.topotijdreis.nl/
  het Kadaster.
Erfgoedatlas (z.d.).
  https://rce.webgis.nl/nl/map/erfgoedatlas
  Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Esri Nederland, AHN (z.d.).
  https://apps.arcgisonline.nl/hoogteviewer/AHN4/DTM/dynamisch/0/topo/1
Publieke Dienstverlening Op de Kaart (PDOK) (2013).
  https://app.pdok.nl/viewer/#x=160000.00&y=455000.00&z=3.0000&background=BRT-A%20standaard&layers=
  Vanaf 2018: het Kadaster in opdracht van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
Thematische kaarten Provincie Fryslân (z.d.).
  https://www.fryslan.frl/kaarten
  Provincie Fryslân




Links naar interessante websites:


Beeldbank Cultureel Erfgoed
Dorpenatlas Fryslân
Hoogveenherstel.nl
Kadastralekaart
Molendatabase
Natuurtijdschriften
Natura 2000
Nederlandse Gemalen Stichting
Rijksmonumentenregister
Stinsen in Friesland (zolang hij het nog doet, verouderde website)
Wetterskip Fryslân

Beeldbank van het Drents archief
Het geheugen van Drenthe
Hunebed Nieuwscafé






Fryslansite ©Hendrik van Kampen