wadden zeeklei veen keileem themakaart overig contact
vulling Ontginning van het Laagveen Rond de Friese Meren Vervening Natuurgebieden Flora van het veen Fauna van het veen


Natura 2000 veen:

Alde Feanen

Van de oorspronkelijke natuur die in het laagveenlandschap voorkwam is niets meer over. Het landschap is ontgonnen, veel veen is geoxideerd of afgegraven. Toch liggen enkele van de meest aansprekende natuurgebieden van Fryslân in het veengebied. Op de verlaten restanten van het verveende landschap hebben zich gevarieerde natuurgebieden kunnen ontwikkelen. Om die variatie te behouden is beheer nodig. Een mooi voorbeeld van natuur in het laagveen is het Nationaal Park de Alde Feanen, dat een grote verscheidenheid aan biotopen herbergt.

De kwaliteit van de natuur in de veengebieden staat onder druk. Door bodemdaling is de natte natuur boven het gemiddelde maaiveld komen te liggen. Er is een probleem met wegzijging van water. Om verdroging te voorkomen het is nodig water uit de boezem in te laten. De mindere waterkwaliteit veroorzaakt stagnatie van de natuurlijke verlanding.

↓ Grutte Wielen
↓ Oudegaasterbrekken, Fluessen
↓ Witte en Zwarte Brekken
↓ Sneekermeergebied
↓ de Deelen
↓ Brandemeer, Rottige Meente

 de Earnewarrepoel, het noordelijkste meertje van de Alde Feanen Earnsleat met lichtharp in tegenlicht Klassiek beeld van de Alde Feanen, een plas met Gele Plomp en Moerasbos In de winter staat het grasland van de Headamskampen onder water Een flink sneeuwdek in de Alde Feanen Een zware bui trekt over de Jan Durkspolder Ontluikende struiken in de Koloanjes Berijpte Berken in de Koloanjes Verdronken Bos ontstaan door natuurontwikkeling in de Lytse Mear Zware Bui boven de rietvelden van Reid om 'e Krite Ochtendnevel hangt tussen het Riet en de Bomen van Reid om 'e Krite Uitzicht vanaf de uitkijktoren in Reid om 'e Krite Een mooi slingerende verbindingssloot in Reid om 'e Krite Elzenbroekbos in It Wikelslân Elzenbroekbos met Pluimzegge en Gele Lis in het voorjaar Hoogveenbos met Veenmossen in het It Wikelslân Berkenbroek of Hoogveenbos met Veenmossen en Koningsvaren Oever met weelderig bloeiend Koninginnekruid Bovenaanzicht van een petgat met moerasbos in It Wikelslân Zomerse begroeiing van een Petgat in It Wikelslân Rietsnijders verbranden de onbruikbare delen van het geoogste Riet Landschap met Riet en boompjes in tegenlicht Het berijpte landschap van It Wikelslân Ondergelopen boezemland van de Wolwarren




↑ Grutte Wielen

De Grutte Wielen liggen tussen Ljouwert en de Trynwâlden. Het gebied ligt in de overgang van klei naar zand. In het westen ligt een veenlandschap met kleibedekking, naar het oosten komt he veen vanonder het kleidek tevoorschijn, in het oosten ligt een keileemlandschap met morenewelvingen. In het gebied zijn poelen, bloemrijke graslanden met weidevogels, twee eendenkooien en een rietmoeras.

 Grutte Wielen Grutte Wielen, grote plas Sierdswiel Grutte Wielen, Buismanskooi Driftsneeuw in de Grutte Wielen Grutte Wielen, bloemrijke graslanden Grutte Wielen, zonsondergang boven de Koekoekspetten




↑ Oudegaasterbrekken, Fluessen en omgeving

Het Natura 2000-gebied Oudegaasterbrekken, Fluessen en omgeving ligt in een gletsjerdal uit de ijstijd. Rond de noordelijke kleine meertjes is een laag klei tot een meter dik op het veen afgezet, halverwege liggen vergraven veengronden met een dun kleidek en bij de twee zuidelijke meertjes Morra en de Holken komen door kleigrond de zandige uitlopers van de stuwwal van Gaasterland aan de oppervlakte.

 Oudegaasterbrekken, Fluessen en omgeving, Sipkemar Bombrekken in tegenlicht met Sânfurd aan de horizon Brandganzen boven Sânfurd Het Hop en Ringwiel Weidevogelgebied bij de Swarte Wâlde Morra, het meest zuidelijke meertje van de Oudegaasterbrekken, Fluessen en omgeving




↑ Witte en Zwarte Brekken

De Witte en Zwarte Brekken zijn ontstaan door ontginningen in de 8e eeuw. Er ontstonden lintdorpen met haaks daarop liggende sloten die richting een herkenningspunt werden gegraven. De plassen zijn in de 13e en 14e eeuw ontstaan doordat de zee grip kreeg op het laag liggende landschap. Centraal in het gebied liggen drie grote eilanden, belangrijk voor de Noordse woelmuis en overwinterende vogels.

 Pontje bij de Witte en Zwarte Brekken Easterwimerts vanaf de uikijktoren bij Jutrijp De Leienpoel aan de oostkant van de Witte & Zwarte Brekken




↑ Sneekermeergebied

Het Sneekermeer is onstaan in de Middeleeuwen door de ontginning van het veen. Het droogleggen had bodemdaling tot gevolg. Er ontstonden problemen met de waterafvoer waardoor het meer is ontstaan. Het Sneekermeer vormt een waterhuishoudkundige eenheid met de Witte en Zwarte Brekken. In het gebied liggen nog relatief veel boezemlanden en zomerpolders.

 Sneekermeer, de Snitser Mar Leeg Aldsylroede aan de Griene Dyk Zomerpolder bij de Griene Dyk Sylroede aan de Mardyk Werkpontje over de Holle Greft Dijk op de Kop van de Blokslootpolder Langsturtepoel Bemalen boezemlanden aan de Frijgerssleat De Blaugerzen




↑ de Deelen

De Deelen is een van de meest recent verveende gebieden in Fryslân. Tot ver in de 20e eeuw is hier nog veen gewonnen. Het gebied is een aaneenschakeling van parallelle petgaten en legakkers. De turf werd afgevoerd via het Alddeel, de centrale vaart die haaks door de structuur van de petgaten loopt. Een aantal van de legakkers is met elkaar verbonden door bruggen en vlonders zodat er een wandeling door het gebied gemaakt kan worden.

 de Deelen zijn toegankelijk via bruggen en vlonders die de legakkers verbinden Centraal pad dwars door de Deelen Stukje bos met enkele Eiken op een legakker Een Grote Zilverreiger foerageert in het moeras Herfst in de Deelen Krabbenscheer in een Petgat Moerasbos in de Deelen Nieuw gegraven Petgaten in de Deelen Laagveenmoeras met petgaten en legakkers Berijpte Berk in petgatenlandschap Maartse buien spiegelen in het water van de Deelen Verlanding met drijvende planten vanuit de oever Een Winterlandschap met een vlonder naar een legakker




↑ Brandemeer, Rottige Meente

Het moerasgebied bestaat uit twee delen die door een smalle corridor langs de Helomavaart met elkaar zijn verbonden. Beide delen zijn ontstaan door vervening waardoor een regelmatig patroon van petgaten en legakkers is ontstaan. In het gebied zijn verschillende stadia van verlanding te vinden, waaronder voor Fryslân zeldzame trilvenen. Door de inlaat van boezemwater om verdroging tegen te gaan stagneert nieuwe verlanding. Momenteel overheersen daarom de eerste (open water) en laatste stadia van de verlanding (veenmosrietland en hoogveenbos).

 Leeg Leeg Leeg Leeg Leeg Leeg Leeg Leeg Leeg Leeg




↑ Top


Fryslansite ©Hendrik van Kampen